Rusland in de achteruit

Door: Tom van Doormaal

Heeft het zin, als simpele bewuste burger, in een klein land, te denken over de wereld? Ik kijk naar de onmetelijke verwoesting die in Oekraïne wordt aangericht door het Russische leger en luister naar de woede van de getroffen burgers en de slimheid van de regering van Oekraïne. Maakt het iets uit wat wij er van vinden?

Moet je nadenken over de schade in de verhoudingen tussen mensen of in de economie? Die schade lijkt enorm, dus moet je wat vinden. Alleen moeten ze eerst naar je luisteren, anders hebben opvattingen geen praktische zin. Het is een wat vrij geformuleerde gedachte van Johan Cruyff. Pas na het luisteren kun je iets nuttigs doen met een advies. Hoe zit het met ons debat over de vrede?

We zien Mark Rutte afreizen naar zijn “vriend” Erdogan, om hem aan te moedigen om een vredesinitiatief op gang te brengen. Ik wil hem daarom wel prijzen. Gemakkelijk is de verbinding tussen de heren niet, maar ze doen het toch maar, in het belang van de duizenden mensen, die nog zullen sneuvelen en het vastgoed dat nog puin zal worden. En in het belang van consumenten van energie en van graan in een groot deel van de wereld.

Wereldvrede

Ideeëngeschiedenis als noodzaak

Door: Tom van Doormaal

Een moment in Buitenhof: Ben Judah vertelt Pieter Jan Hagens over een idee van de Franse presidentskandidaat Macron. Die heeft een idee over de Fransen: ze hebben Lodewijk XVI tegen hun zin vermoord. Dat geeft een schuldgevoel dat bepalend is voor de Franse politiek: ze zoeken een nieuwe koning, die de leegte kan vullen.

Wat vinden we daarvan? Judah vindt het een beetje simplistisch idee: iets voor een scriptie van een eerstejaars student. Maar hij heeft hem even eerder wel een laser-scherp verstand toegeschreven. Pieter Jan Hagens laat het lopen. Mij puzzelt het: wat populisten doen met hun aanhang onttrekt zich wel vaker aan rationele toetsing. Waarom Trump is gekozen, is ook niet te bevatten.

De verwarring bestrijden

We zullen verwarring moeten bestrijden door historische analyse en democratisch debat. Zoals John Rawls zegt: “

“Discussion is a way of combining information and enlarging the range of arguments.”

Ook Jürgen Habermas denkt in deze richting:

“Rational discourse is supposed to be public and inclusive, to grant equal communication rights for participants, to require sincerity and to diffuse any kind of force other than the forceless force of the better argument.”

Het zijn de filosofen, die mijn onrust benoemen over de voortdurende leugens van Trump, zijn gebrek aan rationele voorspelbaarheid. Waarom is dat zo angstaanjagend? Kim Jong Un is volstrekt voorspelbaar en berekenbaar, maar Donald Trump en de zijnen kunnen morgen iets nieuws bedenken en ontkennen dat ze ooit een andere opvatting hebben gekoesterd.

Het is die kwaliteit, die het risico heeft dat we een kernoorlog in struikelen. Daarom is de kwaliteit van het openbaar debat van immens belang en de kefferigheid van Spicer, de voorlichter van Trump, de manifestatie van het kwade.

De zondige reformisten

Door: Tom van Doormaal

Samsom verloor. Hij deed veel verkeerd, maar bepaald niet als enige. De keuze voor de VVD kwam te vlug, in de vorige formatie, de PvdA zocht niet naar een linkse combinatie. Maar hij volgde  een fiere lijn: hier sta ik voor, dus ik wil dat de leden daarover oordelen. Het was voor mij een reden om ondanks al mijn bezwaren tegen hem en de procedure, toch op hem te stemmen.

Het maakt niet zo veel uit, schreef ik hier, in mijn vorige post: tussen de krachten van georganiseerde belangen, media en bureaucratie is de betekenis van de vertegenwoordigers op de blauwe stoelen niet zo groot. Het politieke circus geeft de laatsten teveel aandacht.

Hoe is het gesteld met de sociaaldemocratie? Het is een ongemakkelijke vraag.  In Duitsland matig, in Engeland verscheurt de thematiek van de Brexit alles, in de V.S. zijn de Democraten de weg kwijt na Trump, in Griekenland zakt Syriza weg tegen het rechtse Nea Democratia.

En hoe moet de sociaaldemocratie bondgenoten kiezen? We zijn reformistische zondaars, zei ooit Joop den Uyl, die de rekening gepresenteerd krijgen voor de coalitiegenoten, met wie wij de verantwoordelijkheid nemen. Hoe kiest een reformist de goede?