Ondermijning van de rechtsstaat

Door: Tom van Doormaal

Het is niet niks, waarmee ik mijn laatste verhaal eindigde: ondermijnen we zelf onze rechtsstaat?

Mijn gevoel zegt: de politiek bemoeit zich teveel met details in de uitvoering van beleid en geeft te weinig richting aan structurele verbetering van de vormgeving van het beleid.

Zo ontstaan er veel partijen, die op details van elkaar verschillen en daardoor maakt het stemmen praktisch steeds minder verschil voor de kiezer.

Beleid en uitvoering

Is dat ondermijning van de rechtsstaat? Misschien meer van de democratie: als stemmen geen verschil meer maakt, dan kies je een populaire jongen, die weet “hoe varkentjes te wassen”. In recente peilingen passeert Wilders de VVD van Rutte. Of je stemt helemaal niet meer.

Ik concludeerde in mijn vorige stuk:

• De politiek zou minder richting moeten proberen te geven aan de uitvoering;
• De politieke partijen zouden beter moeten denken over sturing van marktprocessen en doelen daarbij;
• De politieke partijen zouden samen moeten werken aan nieuwe instituten en sturingsinstrumenten, die sturing van marktprocessen of verstatelijkte uitvoering kunnen verbeteren.

Waarom ik dat opschreef, kan iedereen die de krant leest bedenken: onze politiek maakt zich wel druk om de realiteit buiten Den Haag, maar heeft daar weinig of geen invloed op. Landbouw, woningbouw, vervuiling van milieu, sociale erosie, er wordt wat management bedreven aan de oppervlakte van de problemen, maar fundamenteel wordt bitter weinig bereikt. De socioloog klaagt: de functionele subsystemen worden ingewikkelder en de politiek, die communicatief tussen die subsystemen moet werken, doet weinig.

Advertentie

Armoedeconferentie

Met bijzondere dank aan Gerard van Oosterhout hieronder een reeks impressies van de armoedeconferentie van zaterdag 5 november 2022.

Uitnodiging Conferentie

Conferentie Gedurfde ideeën over armoedebestrijding

• Armoede en het groeiende verschil tussen rijk en arm
• Hoe schrijnende armoede te bestrijden
• Onvermogen van de overheid om armoede structureel aan te pakken
• Structurele oplossingen, zoals het zekerheidsinkomen

Dagvoorzitter Dick Kalkman, Linksom!

Met bijdragen van

• Senna Maatoug, Lid Tweede Kamer, GroenLinks
• Barbara Kathmann, Lid Tweede Kamer, PvdA
• Bart Plaatje, Secretaris FNV
• Marjolein Moorman, Wethouder Amsterdam, PvdA
• Esmah Lahlah, Wethouder Tilburg, GroenLinks
• Corinne van Gaalen, Senior medewerker Nibud
• Cieka Galenkamp, Coördinator Voedselbank
• Gerard Bosman, Linksom!
• Frans Dolmans, Linksom!

Sarah Reitema (PvdA Rotterdam) leidt enkele vraaggesprekken.

Voor wie

Alle leden van de PvdA , Groenlinks en FNV.
Bestuursleden, kaderleden, wethouders, burgemeesters, raadsleden en Kamerleden.
Introducees zijn welkom.

Wanneer

Op zaterdag 5 november 2022 van 10.30 uur tot 16.30 uur met lunch.
Ontvangst vanaf 10 uur. Nazit tot 18 uur.

Waar

In Fort Vreeswijk. Adres: Fort Vreeswijk 1A, 3433ZZ Nieuwegein.
Per OV bereikbaar, voldoende parkeergelegenheid in de directe omgeving.

Aanmelden

De deelname is gratis.

Aanmelding is gewenst. Zend uw naam en e-mailadres en die van uw introducé naar: armoedeconferentie@gmail.com

Rond 1 november ontvangt u dan een conferentiemap met het programma, de route naar Fort Vreeswijk en interessante informatie over structurele armoedebestrijding.

Samenvatting Noodplan armoedecrisis 2022-23

Door: Gerard Bosman

Kabinet toont veel te weinig gevoel voor urgentie

Bij de parlementaire behandeling van de Voorjaarsnota van dit kabinet heeft de coalitie vastgehouden aan haar eigen plannen (totale extra uitgaven 7 miljard – vergelijk de extra uitgaven tbv bedrijfsleven van ruim 85 miljard in covid-crisis) en de plannen van PvdA/GL (verhoging WML/sociaal minimum, bevriezen/verlaging huur, eenmalige uitkering van 500 euro voor iedereen met zorgtoeslag, te financieren door extra solidariteitsheffing op winst) weggestemd. In de EK waar coalitie geen meerderheid heeft, stemden op de laatste nacht voor het reces alleen PvdA, GL en Groep Otten tegen de Voorjaarsnota-begrotingswetten. Daarmee is er voor 2022 nog maar weinig meer mogelijk.

Inmiddels is kabinet bezig met begroting voor 2023 en daarin speelt koopkrachtdaling door de enorme inflatie (gemiddeld 7% koopkrachtdaling volgens CPB voor alle werkenden en gepensioneerden, voor lagere inkomens nog hoger, hoger dan ooit sinds WWII) een hoofdrol. Dit tegen achtergrond van enorme winsten bij kapitaalbezitters en grootbedrijf en een ongelijkheid in ons land die na de VS de grootste is in de westerse wereld, een aanvalsoorlog in Oekraïne gericht tegen democratische waarden en mensenrechten door een autoritair regime van een kernwapenmogendheid en de dreiging van een ander vergelijkbaar regime tegen Taiwan met vergelijkbare waarden, een mede daardoor versnelde energiecrisis tegen de achtergrond van een in klimaatrampen escalerende stijging van temperaturen, extreme neerslag én droogte, dramatische afname van biodiversiteit en vervuiling van bodem, hydrosfeer en atmosfeer, én een toenemende kans op besmettelijke en dodelijke zoönoses die epidemieën en pandemieën veroorzaken.

Armoede groeit, evenals de rijkdom: tweedeling

De armoede dreigt enorm te exploderen met ruim 1,3 miljoen huishoudens in armoede.

PvdA en GL

Door: Tom van Doormaal

Kan de sociaaldemocratie worden weg gedaan in een nieuwe combinatie van linkse politieke stromingen en sentimenten? Alles kan, maar is het ook wenselijk?

Met die vragen zette ik me aan de elektronische weergave van een avond met partijgenoten en Groen Linksers, onder de bezielende aanvoering van Attje Kuiken en Jesse Klaver. Er stonden wel mensen met een boodschap en met intenties. Het leek wel wat op leiderschap. De sfeer was monter, al waren er ook kritische kanttekeningen.

Het gesprek vond ik wat minder goed gaan. Er was vrijwel geen structuur, de vragen uit de zaal waren leidend. Er was wel een moderator, maar die had geen inhoud toe te voegen. Dat kan een bewuste keuze zijn. Maar waarover gaat het dan?

Vijftien linkse thema’s

Door: Tom van Doormaal

Op zich is het prima dat links probeert samen te werken. Maar de taal zou een slagje helderder mogen. Achter het cijfer staat het thema en doelstelling uit het oppositieakkoord: in cursief enkele vragen en bedenkingen. In vet vervolgens een richting of keuze van mij. Het kan een bijdrage zijn voor een verfijning of uitwerking.

1. We laten een schone en leefbare planeet achter voor onze kinderen. Doelstelling 2030: We halen de doelstelling van Parijs en beperken de opwarming van de aarde tot maximaal 1.5 graad.

Daarmee is de wereld het vrijwel eens. Uiteraard maakt een halve graad verschil, maar de sturing van het resultaat is geen kwestie van fijnregeling. Dat overkomt ons. Als we een beetje in de buurt komen, mogen we blij zijn. Kortom: wat is er links, behalve dat je iets meer je best zult doen?

Onze partijen zouden zich meer moeten bekommeren over echte prestaties die te leveren zijn in ons land, ondanks de internationale onzekerheden.

WONEN: Hoofdthema voor Rutte IV

Het laboratorium van Linksom zou gevuld moeten zijn met voorbereidende discussies over hetgeen ons wacht uit de formatie. Een Ideeënpartij moet zich daarop voorbereiden. Dat valt niet zo mee.

Een weglopend Kamerlid van Groen Links vindt ons maar een verward stelletje opportunisten, maar waar hij dat nu precies op baseert? Maar politiek is vooral strijd van ideeën en de realisatie daarvan, dus stilte is niet echt een aanbeveling.

De PvdA heeft na de ondersteuning van minister Blok, weinig principieels meer durven zeggen. Ik dan maar: de verhuurdersheffing was “ongekend verraad” van de sociale huursector en dat we nu een nieuwe korting op dat verraad als overwinning tellen is droevig.

Gelukkig hebben sociaaldemocraten een lange traditie in de volkshuisvesting, waarop kan worden voortgebouwd. Het lijkt mij dat we dat moeten doen. Ik spring door een onvoltooid verleden, met veel leermomenten voor vandaag.

Drees, 28 januari 1939

Tijdens het congres van de Nationale Woningraad in 1939 sprak Willem Drees (sr):

“Ik spreek de hoop uit, dat dit congres er toe moge bijdragen, het besef, dat in de kringen van alle politieke richtingen bestaat, te verlevendigen, dat er in Nederland, met volkomen erkenning van het vele goede, dat daar op het gebied van de woningbouw en de volkshuisvesting gedaan is, nog heel veel gedaan moet worden om de donkere vlekken van het beeld weg te nemen. Nederland staat, naar mijn overtuiging, hier voor een taak die het kan vervullen. Het moet die dan ook vervullen.

‘Enthousiaste achterbannen’

Door: Tom van Doormaal

Hoor ik bij de achterban, die met enthousiasme steun uitspreekt aan de failliete formatieshow? De publiciteit wekt die indruk, maar het beeld valt niet samen met mijn bijdrage.

Al maanden roep ik knorrig dat ik inhoudelijke discussie en handelen wil zien. Deze week liet ik me verleiden tot het formuleren van een motie, maar in de ledenkamer was het de enige motie die niet genoeg steunbetuigingen haalde. Wie wil kan de tekst terug halen.

Ik vond en vind dat we als PvdA (en GL) niet mee moeten doen aan de waanzinnige impasse show. Natuurlijk snap ik ook dat je positie moet kiezen als het ballet om de bestuurlijke macht wordt opgevoerd. Maar het zou wat intelligenter kunnen.

De VVD en D66 hebben verkiezingswinst geboekt: de VVD met op de winkel passen en vrijwel totaal mislukt micromanagement, D66 met de ongefundeerde hoop op een andere stijl van leiderschap. Het CDA heeft verloren, maar vooral ook het probleem Omtzigt; Hoekstra speelt hard to get, maar kan niet anders. De CU is aardig en constructief, alleen wat behoudend op medisch/ethisch vlak, waar D66 gestresst door raakt. En dan links: PvdA en GL willen graag regeren (geen idee waarom) maar alleen samen.

Iedereen kent de impasse die nu al maanden duurt. Waarom bestaat die? Naar mijn idee omdat iedereen graag het Haagse elitespelletje speelt: voorsorteren op de macht, een beetje acceptabel blijven voor de grootste partij en voor elkaar. De laatste keer dat de PvdA dat deed verloren we maar 21 zetels en dat verlies werd in maart slechts bestendigd. Ik zou zeggen: kijk een beetje uit.

Maar de “enthousiaste achterbannen” van zaterdag, bevestigden de impasse die VVD-kopstuk Kamp in Buitenhof nog eens glashelder uiteen zette. Ik voel me zeer tot Linksom behoren, maar ik was het met zijn oordeel en analyse volstrekt eens.

Waarom sociaaldemocraten een rode streep moeten trekken

Door: Fetse Visser

Onder het mom van ‘een broedende kip moet je niet storen’, is vanuit de partij de communicatie over de formatie volledig stil gevallen. Maar de berichten uit de media geven aanleiding tot grote zorg. We worden samen met GroenLinks een formatie ingerommeld met drie grotere, neoliberale partijen. Met een premier-kandidaat die als belangrijkste competentie liegen en bedriegen op zijn CV heeft staan. Dit kan het definitieve einde betekenen van de sociaaldemocratie. De leden moeten ingrijpen.

Het ging de goede kant op met de PvdA. Lodewijk Asscher pakte met zorg en geduld de ideologische veren weer op. En voerde effectief een ideologisch gedreven oppositie. De partij ging de verkiezingen in met het meest linkse verkiezingsprogramma sinds enkele decennia. Het resultaat van de verkiezingen viel weliswaar tegen, maar daar zijn logische verklaringen voor te vinden. Met stug doorgaan en doorbouwen op de ingeslagen weg is er best een kans op een wederopstanding van de sociaaldemocratie.

Tot zover het goede nieuws.

Want het begint er sterk op te lijken dat de partij weinig geleerd heeft van fouten uit het verleden. Als het erop aan komt lijkt de macht een grotere aantrekkingskracht op de partijtop te hebben dan idealen.

In plaats van ‘hard to get’ spelen lijken Lilianne Ploumen en Jesse Klaver inmiddels bijna te smeken of ze mee mogen doen aan de formatie. Alles wordt hiervoor uit de kast getrokken. Vooral met voorstellen die de invloed in de onderhandelingen en in een toekomstig kabinet minimaliseren. Bijvoorbeeld door met één onderhandelingsteam op te treden. Of zelfs na de vorming van het kabinet als één partij te opereren, met minder kabinetsleden en inhoudelijke invloed tot gevolg. Dit allemaal om tegemoet te komen aan de zorgen over ‘stabiliteit’ van Rutte en Hoekstra. Alles voor de macht.

Links heeft gefaald

 

 

Door: Gerard Bosman

Links heeft gefaald, tijd voor een linkse hergroepering

In de campagne is links er niet in geslaagd van de achteloosheid over de armoede een leidend thema te maken, ondanks de munitie die er volop is. Het gevoel van stagnatie, zelfs angst om sociaal naar beneden te vallen, heerst niet alleen onder het ‘precariaat’ van laagstbetaalden en mensen met een half baantje, maar doortrekt ook de middengroepen steeds meer, zo liet de WRR zien. Toch wisten we dit niet te agenderen.

Armoede, ongelijkheid en sociale segregatie bleven in de verkiezingscampagne niettemin nagenoeg onbesproken. Dat gold ook voor de toeslagenaffaire, waarin de overheid zelf mensen kaalplukte. Waar we Asscher wegstuurden vielen we Rutte niet aan.

Links sloeg al aan het depolitiseren in een periode die bij uitstek juist politiseren vergt: de campagne. Uit angst uitgesloten te worden bij de formatie. Wat ontbrak in de campagne van PvdA, GroenLinks en SP was een kernachtige, rigoureuze boodschap waarin de verontwaardiging over de armoede en ongelijkheid doorklonk. In de officiële slogans van de drie partijen klonk die in ieder geval weinig door. Ze waren eerder lauwtjes: ‘Voor een eerlijke toekomst’ (PvdA), ‘Voor een eerlijk, zorgzaam en groen Nederland’ (GroenLinks), ‘Stel een daad’ (SP). De handschoenen moeten uit!