Tussen top en basis

Door: Tom van Doormaal

Als ik het propaganda materiaal voor de komende verkiezingen door kijk, lees ik:

‘Een campagne die onze strijdbaarheid zichtbaar moet maken op tv, radio, sociale media, en in de kranten. Lokaal, regionaal en nationaal’. 

‘Een kans om Nederland een andere richting in te sturen. Een richting die sociaal, duurzaam, en eerlijk is. Waarin we naast elkaar gaan staan, in plaats van tegenover elkaar’. 

Je vraagt je af wie hier wordt toegesproken; partijgenoten vermoedelijk, niet potentiële stemmers. Maar wat bieden we hen? “Sociaal, duurzaam, eerlijk…”Mag ik het een beetje schraal noemen, deze slagwoorden, hoe nuttig ook. Een actueel probleem lijkt mij het handelen van het bestuurssysteem, de crisissen waar we mee te maken hebben. Daarover lees ik weinig.

Dat is de rationele inhoud, die ik mis.. De emotionele kant is het sociale sentiment dat onze verzorgingsstaat tot stand bracht. Het gevoel overheerst bij mij dat de partij der sociaaldemocraten vooral met zichzelf bezig is. Dat is niet om goede lokale partijvrienden te bekritiseren, vermoedelijk hebben ze ook vaak dat gevoel. Waar is onze emotionele verbinding?

Selectie van politieke leiders

Moet ik me, als witte ‘zeven vinkjes’ hetero met goede opleiding en een loopbaan in de Randstad, geen illusie maken over een vooraanstaande positie in de partij? Die heb ik niet, want ik ben bejaard, maar misschien ligt het toch anders.

Advertentie

Een sociale en democratische PvdA

Door: Louis Plas

Het partijbestuur van de PvdA stelde in 2019 een commissie ledendemocratie in. In 2020 werd die omgezet in wat de Permanente Werkgroep Ledendemocratie ging heten. Die kreeg van het Partijbestuur tal van concrete vragen: over het aantal ledenraden, verjonging, ledenpanels, andere voorcongressen, het motievolgsysteem, enzovoort. In die opsomming zat ook iets algemeners: het uitwerken van de term ontmoetingsdemocratie.

De aard van de opdracht laat in mijn ogen het probleem zien, waar een discussie over leden democratie mee te maken heeft. Je wilt praktisch hervormen: voor een verbetering van het motievolgsysteem bijvoorbeeld is geen ingewikkeld gesprek nodig. Je wilt tegelijk weten wat voor vereniging we willen zijn. Iets met meer ontmoeting en meer democratie. Maar daar is wel een breed gesprek voor nodig.

Het duurde een jaar, voordat het uitgebrachte advies rapport aan de leden ter kennis werd gebracht. Intussen werd er via reglementen wijziging een stroomlijning aangebracht in bijvoorbeeld de voorcongressen. Maar een poging vanuit de leden om het adviesrapport zelf tot bespreekstuk van de partij te maken, haalde het net niet. Onduidelijk bleef, hoe het partijbestuur met het advies verder wilde omgaan.

PvdA en GL

Door: Tom van Doormaal

Kan de sociaaldemocratie worden weg gedaan in een nieuwe combinatie van linkse politieke stromingen en sentimenten? Alles kan, maar is het ook wenselijk?

Met die vragen zette ik me aan de elektronische weergave van een avond met partijgenoten en Groen Linksers, onder de bezielende aanvoering van Attje Kuiken en Jesse Klaver. Er stonden wel mensen met een boodschap en met intenties. Het leek wel wat op leiderschap. De sfeer was monter, al waren er ook kritische kanttekeningen.

Het gesprek vond ik wat minder goed gaan. Er was vrijwel geen structuur, de vragen uit de zaal waren leidend. Er was wel een moderator, maar die had geen inhoud toe te voegen. Dat kan een bewuste keuze zijn. Maar waarover gaat het dan?

Dapper in de slangenkuil?

Door: Tom van Doormaal

Dit is geen stukje over Liliane Ploumen, maar over onze zeden en gewoonten als partij. Liliane vond zichzelf niet goed genoeg, maar dat oordeel slaat volgens mij vooral op de partij die ze aanvoerde, op het functioneren van haar politieke omgeving. Sommigen hebben geen partij nodig, want genoeg nagedacht over de onderwerpen en genoeg geoefend op overdracht naar publiek. Maar Cohen, Samsom en Asscher waren toch ook geen beginnelingen. Voelden zij zich gesteund door de partij en werden ze dat ook echt? En Liliane?

Wat moet een leider eigenlijk doen? Leiding geven, jaja, maar je hebt niet overal verstand van of een mening over. Dus de leider moet ook zorgen dat de kennis en oordelen, die in de partij-organisatie leven, op de juiste plek terecht komen: dus uit zijn of haar mond komen op het juiste moment. Liliane vond dat haar rol in dat proces onvoldoende was en dat is dapper, zelfkritisch, misschien “vrouwelijk”. Maar zegt het ook iets over de partij die wij zijn geworden?

“Onze idealen”, het is onze volksvertegenwoordigers ingeslepen om daarover mededelingen te doen, mensen daar aan te binden, emotioneel en rationeel. Dat noemen wij politiek. Alleen is dat niet alles. De politiek dient vooral om het overheidsapparaat te sturen bij het regelen van de dingen die wij van belang vinden. Dat overheidsapparaat is de bureaucratie, die de politiek ten dienste staat. Het lijkt een simpel onderscheid en rolverdeling, de politiek spreekt over de doelen, de bureaucratie regelt de middelen en de uitvoering. Maar de werkelijkheid is ingewikkelder, want politici vinden het heerlijk drukte te maken over de details van de uitvoering. Dat spreekt in hun ervaring ook kiezers aan.

De leiders van de neergang

De sociaaldemocratie is in enige decennia gemarginaliseerd. Dat had te maken met het verdwijnen van de Koude Oorlog en de geestelijke mobilisatie als gevolg daarvan, maar ook met de doorwerking van de ontzuiling in de politiek. Maar een andere inhoud/organisatie voor de politieke partij vonden we niet. Door de ontzuiling, de ontspannen samenleving en de ICT revolutie was dat misschien wel noodzakelijk , maar leek Job Cohen veel op Liliane Ploumen, gewoon te aardig.

Uitgewoonde taal en versleten gedachten

Door: Tom van Doormaal

In de wereld schuiven de panelen. In Duitsland gaat het redelijk goed met de SPD, in Engeland kan een wederopstanding van Labour eigenlijk niet lang meer duren. Poetin lijkt geen briljante strateeg, want zijn dreiging naar Oekraïne heeft vooral een versterking en hergroepering van de NATO als gevolg. De terugkeer naar de oude blokken van Stalin en Churchill lijkt geen Russisch belang. Maar hoe kunnen we het over die verschuivingen hebben? Ik zou zeggen: door serieus politiek debat en frisse concepten.

De PvdA moet een ideeënpartij zijn, zo wil onze nieuwe voorzitter, Esther Mirjam Sent. Dat lijkt me een goed idee. Zoals Wim de Bie zei toen hem een porno-video werd gesuggereerd voor de verjaardag van zijn zoon: “dat ik daar nou niet opgekomen ben.” Maar de ideeën vallen nog niet zo op. Is er voldoende ruimte binnen de partij voor dragers van ideeën en doen we dan ook iets met die ideeën? Een politieke partij moet een kader bieden voor politieke discussie, lijkt me. Maar de laatste keer dat de PvdA iets poogde in die richting was een college van Ruud Koole in Leiden over de toekomst van de sociaaldemocratie, nu ruim vijf jaar geleden.

Ik probeer de creatieve dwarsliggers in onze partij wakker te maken. Is het omdat ik de PvdA groter wil maken? Eerlijk gezegd, het is eigenlijk niet mijn drijfveer. Wat ik wil is een inspirerend debat met politieke geestverwanten over de dingen die we zien gebeuren. Wat is er met de kiezer, wat met de samenleving? Ik wil graag weten of we kijken naar het zelfde en hoe we beoordelen wat we zien. De grote vraag: hebben we goede ideeën en krijgen die voldoende aandacht? Is daar ruimte voor in de alledaagse hijgerigheid van de gebeurtenissen?

Notities en plannen

Door: Gerard Bosman

“Op de recente digitale vergaderingen van Linksom! in de PvdA zijn een aantal notities besproken en vastgesteld.

Dit betreft in de eerste plaats onze plannen voor komend jaar: Bijeenkomsten Linksom!

Het doorgaan van de bijeenkomsten is afhankelijk van voldoende mensen die een bijeenkomst willen voorbereiden (tenminste drie per bijeenkomst).

Wil je daarover meedenken en bij meehelpen? Geef je op bij onze secretaris: bert.veenstra@outlook.com

Schaduwkabinet

Voorts is er een notitie vastgesteld over de invulling van een schaduwkabinet.

Deze is aan Lilianne Ploumen toegestuurd met het verzoek om een gesprek hierover.

Op het moment van vaststelling was het onlangs gepubliceerde ‘Progressief oppositieakkoord‘ van de Tweede Kamerfracties van PvdA en GL nog niet bekend.

We zullen dat uiteraard bij ons gesprek betrekken en werken nog aan een reactie daarop.

Bij het gesprek met Lilianne Ploumen willen we ook spreken over het toeslagenschandaal. Dit is daarover onze inbreng.

Sociale zaken en werkgelegenheid

Vervolgens zijn er vijf notities vastgesteld ten behoeve van een gesprek met Gijs van Dijk, woordvoerder SZW in onze Tweede Kamerfractie.

Dit betreft:

• notitie verhoging minimumloon;

• notitie flexwerk;

• notitie pensioenen;

• notitie Zekerheidsinkomen;

• notitie schuldenoffensief.

Heb je opmerkingen of vragen of deze notities? We horen het graag!”

Vijftien linkse thema’s

Door: Tom van Doormaal

Op zich is het prima dat links probeert samen te werken. Maar de taal zou een slagje helderder mogen. Achter het cijfer staat het thema en doelstelling uit het oppositieakkoord: in cursief enkele vragen en bedenkingen. In vet vervolgens een richting of keuze van mij. Het kan een bijdrage zijn voor een verfijning of uitwerking.

1. We laten een schone en leefbare planeet achter voor onze kinderen. Doelstelling 2030: We halen de doelstelling van Parijs en beperken de opwarming van de aarde tot maximaal 1.5 graad.

Daarmee is de wereld het vrijwel eens. Uiteraard maakt een halve graad verschil, maar de sturing van het resultaat is geen kwestie van fijnregeling. Dat overkomt ons. Als we een beetje in de buurt komen, mogen we blij zijn. Kortom: wat is er links, behalve dat je iets meer je best zult doen?

Onze partijen zouden zich meer moeten bekommeren over echte prestaties die te leveren zijn in ons land, ondanks de internationale onzekerheden.

Politieke taalkunde

Door: Tom van Doormaal

Als gewoon partijlid vind je wel eens wat. ’Voor een goed verhaal gaat de wereld plat’, zeg ik al een halve eeuw. Maar dat verhaal moet wel een willig oor bereiken.

Je zoekt dus naar een adres, maar in de lawaaiige stroom van partijberichten ontbreekt elke mogelijkheid van contact. Het lijkt wel een telecomprovider, waar je ook met een zoeklicht moet schijnen voordat je tussen de commercials een levende intelligentie treft.

Hoe zat het ook al weer? De nieuwe voorzitter wilde toch een partij van leden, die actief mee doen en de ideeën voor de PvdA toetsen, vertroetelen en verder brengen?

Uiteindelijk vond ik een app-adres in het partijbureau, maar dat werd kennelijk niet gelezen. Collega Ruud Koole schrijft in S&D dat commissies van “vooraanstaande” partijgenoten heel andere dingen voorstelden, dan ik zou denken: een centraal georganiseerde campagne organisatie, terwijl ik een politieke vereniging met inhoud en actieve leden zoek.

Lastige tijden voor sociaaldemocraten

Door: Tom van Doormaal

Gaan we mee doen met Rutte IV? Gaan we de nieuwe partijvoorzitter beoordelen op wat hij of zij daarover vindt? Het is een beetje raar als de discussies over de voorzitter worden geagendeerd met de vraag wat de plannen van de kandidaat zijn met de partij. Ik denk dat ik lid ben van een politieke vereniging en dat de leden met elkaar de koers van die partij bepalen.

Maar verwarrend is het. Kunnen we mee doen met de formatie, die toch eens een keer tot resultaat moet leiden? Hebben we dan een achterban over? Zou die weer kunnen groeien als we de goede keuzen maken?

Het is zo erg met die verwarring dat ik me afvraag of ik nog wel links genoeg ben, zoals Jan Blokker vroeger. Wat is politiek eigenlijk? Vaclav Havel vond het niet zozeer een technologie, maar een “praktische moraliteit, een dienst aan de waarheid, een zorg voor onze medemensen met menselijke maatvoering.” Hoe ver ben je dan verwijderd van de “Moralisten ohne Mitgefühl” of de Life style Linke waar Sarah Wagenknecht het niet erg op heeft begrepen? Die moraal lukt nog bij de heersende politiek, maar “Mitgefühl” ?

Het probleem waar de PvdA te weinig mee worstelt is de immense automatische machine, die de Staat wellicht is geworden. Er is een regering afgetreden, door een ontsporing met Toeslagen en de fiscaliteit, maar het debat gaat daar vrijwel niet over. Het aftreden van de regering is een collectieve schuld erkenning, maar zo diffuus dat niemand echt in zijn nekvel is gegrepen. Alleen Asscher en Wiebes hebben een probleem gezien. Thomas Hobbes was eeuwen geleden al bezorgd dat die automaat niet krachtig genoeg zou zijn. Dat is het geval, want zelfs een schadeloosstelling voor de toeslagenellende lukt niet. Maar een risico voor Hobbes was ook dat de Staat te veel zou gaan lijken op wat hij juist moest regelen. Een staat zou dan geen geweten meer hebben, omdat de ziel ontbrak. Ook die bescherming blijkt niet aanwezig.

De toekomst van de sociaaldemocratie

Door: Tom van Doormaal

Goede grap: “Ploumen heeft 29 zetels minder verloren dan Asscher”. Het is de galgenhumor waar ik zeer op gesteld ben. Maar als ik de analyse van Hurenkamp lees in S&D, blijf ik toch in verwarring achter. “Nog niet alles is verloren”, schrijft hij. Kom op zeg…

Heeft de sociaaldemocratie zichzelf overbodig gemaakt? Die vraag mag je stellen, maar hoe lang geleden is het dat de PvdA onder aanvoering van ene D. Samsom nog bijna de grootste partij van het land werd? De verwoestende vriendschap met Rutte kwam daarna, maar toch is het wat vroeg de sociaaldemocratie bij het grofvuil te zetten. “Een paar onnozelaars” brachten Asscher ten val, schrijft Hurenkamp. Het lijkt me een onjuist beeld. Asscher zat met een drama van de toeslagen en voelde zich daarvoor verantwoordelijk. Dat is moralistisch van Lodewijk, maar ik heb dat liever dan de lichtzinnigheid van Rutte.

In de politiek heb je tegenstanders: die zitten bij andere partijen. Je hebt ook vijanden, maar die zitten vooral in je eigen partij. Leuk wel als zelfkritiek voor ons: maar welk inzicht verschaft het in de bewegingen, die de kiezers maken? Eerlijk: als je analyse niet een inzicht van betekenis oplevert, leg het dan in een lade van je bureau. De WBS schijnt te denken dat voor partijkeuze bepalend is wie ergens voordeel van heeft. Dat lijkt me een primitief en mechanistisch beeld. Een voorbeeld: ik heb nu veertig jaar een eigen huis met hypotheek, maar al die tijd is het nooit in mij opgekomen op de beschermers van de hypotheekrenteaftrek te stemmen. Waarom stemt de kiezer, zoals hij stemt… Ik ben al decennia lang politicoloog, maar ik zwijg er over, omdat ik het antwoord niet goed weet. Ik zal ook een antwoord geven, maar meld meteen ook maar dat ik er in vastloop.