Buitenhof en het vertrouwen van de burger

Door: Tom van Doormaal

Doorgaans vind ik het prettig naar Buitenhof te kijken. De sprekers zijn vaak uitstekende insiders en de ondervragers goed voorbereid.

Maar helaas is het niet altijd zo. De gesprekken van 15 januari vond ik zwak en slecht voorbereid. Ik vind dat geen bijdrage aan het vertrouwen van de burger in de politiek.

De minister van defensie

Het gesprek met de minister van defensie ging vooral over het militaire perspectief, de levering van wapens, de samenwerking binnen de NAVO. Maar de minister reeg de clichés aaneen, zonder iets van betekenis te zeggen.

Toen kwam de vraag naar mogelijke escalatie. Maar de minister slaagde er niet in iets benulligs te antwoorden, maar doorgevraagd werd er ook niet. Zou er nu dreiging zijn?

Ik zou toch zeggen van wel. Putin weet inmiddels wel dat hij eigenlijk met de Navo vecht en dat zijn “militaire operatie” het voortbestaan van zijn regime ernstig bedreigt. Wat hem met het annexeren van de Krim lukte, zal nu niet meer gaan. Dat is bedreigend, ‘een kat in het nauw maakt rare sprongen.’ Het lijkt mij aannemelijk dat hij met China over de nucleaire optie heeft gesproken en dat Chinese president het hem in onversneden taal heeft verboden.

Maar onze minister meldt opgewekt dat de beslissingen over de oorlog bij Oekraïne liggen. Dat is misschien wel prima, maar dan komt wellicht de dag dat een modern westers wapen op het Rode Plein in Moskou ontploft, afgeschoten door een dappere strijder uit Oekraïne. Geen kans op escalatie, meent onze minister.

Advertentie

Dissidenten en gruwelen

Door: Tom van Doormaal

Het beeld van de oorlog in Oekraïne verandert elke dag.

Ik had moeite met het volledig door sancties isoleren van Rusland: als onderhandelen de weg naar vrede is, kan dat dan met een volslagen onbetrouwbaar systeem? Dus ik vond alle verbindingen met Rusland verbreken wat ver gaan. Genieten van Rachmaninov mag nog. En je moet bedenken hoe de wereld verder moet met Rusland na dit Poetinregime.

Maar nu het Russische leger zich criminele concurrent toont van de ergste Nazi’s, die de geschiedenis ooit zag, verandert er wel iets. Hoe kun je vrede sluiten met terugtrekkende moordenaars? Dat is ook Mark Rutte te gortig. Zou het Russische leger beseffen dat ze met de moordpartijen op burgers een doodlopende steeg zijn ingetrokken? Zijn de moordenaars ingehuurde Tsjetsjenen, die zich aan de controle van hun veldcommandanten hebben onttrokken? Of is dit Kremlinbeleid?

De Russen lijken niet van plan hierop te corrigeren. Lavrov had weer zijn praatje over provocatie en fake-news. Het aanvallen van burgerdoelen is al crimineel, maar het in koelen bloede afslachten van burgers gaat toch nog een stap verder. De vergelijking met de Balkan in de jaren negentig dringt zich op: wat heeft de wereld nodig om een grens te stellen aan barbarij? Het fundamentele verschil is alleen dat het Russische machtscentrum nu de tegenstander is.

Er zijn een paar reacties te geven.

Halve interventie

Het ene is de “no fly zone”, waarom Oekraïne nu al elke dag van de oorlog vraagt. Maar de terughoudendheid van de wereld blijft: rechtstreekse betrokkenheid bij gevechtshandelingen brengt ons dicht bij WO III. Alleen: een beleefde bespreking over vrede, met een regime dat verantwoordelijkheid draagt voor misdadigheid van het Nazi-regime van Adolf Hitler c.s., zat er ook niet in. Destijds hebben de geallieerden ingezet op een “unconditional surrender” als oorlogsdoel.

Woorden, leugens en verhalen

Door: Tom van Doormaal

Dwaze teksten in Moskou over de reden waarom zoveel leed moet worden aangericht in Oekraïne. Het besluit lijkt afkomstig van één geïsoleerde machthebber. Wat is het gevaar van dat isolement en waar komt het vandaan? Ik probeer het beeld voor me zelf wat te ordenen.

Minister Lavrov zegt: “Rusland is Oekraïne niet binnengevallen, maar doet een speciale militaire operatie”. Op de dag dat in die operatie een kraamkliniek is aangevallen, klinkt dat als perverse betweterij. Wat betekenen die woorden, heer minister, als je leger op het grondgebied van een ander land dood en verderf zaait? Sommige feiten kun je beter niet ontkennen. Orwell wist het: “Oorlog is vrede, vrijheid is slavernij, onwetendheid is kracht.”

Het roept vragen op: wat is dat eigenlijk, politiek? Betekent het voor oud-communisten iets anders dan voor mensen in een democratische traditie? Wat is waarheid en hoe kom je er achter? Is de waarheid in oorlogstijd van belang?

Kun je beweren dat politiek expressief theater is en dat het moet voldoen aan een zekere dramaturgie? Ik kijk naar het gedrag van Zelenskyy, de performer met zijn slimme en dappere retoriek in zijn dagelijkse videoboodschappen en vergelijk hem met de ambtelijke robot Poetin. De Russen zijn dan behoorlijk in het nadeel.

Kunnen we de oorlog als communicatie zien?

Ik herinner me hoe Poetin de Tjetsjenen beloofde te ‘achtervolgen en te wurgen op de plee’.

De toekomst is geschiedenis

Door: Tom van Doormaal

“The future is history” schreef Masha Gessen, enige jaren geleden. Het is een profetisch boek.

Poetin geeft vorm aan zijn missie, die hij al jaren heeft en verkondigt: het oude imperium van de Sovjet Unie moet terug. De manier waarop Poetin vorm geeft aan dat plan is tragisch, reactionair en slim en voorspelbaar.

Ik moest wel lachen om de alwetende Maarten van Rossum, die vier uur voor de inval in Oekraïne ons nog verzekerde dat dit niet zou gebeuren. Maar ik heb wel begrip voor zijn fout. Het beleid van Poetin is irrationeel, maar ook overzichtelijk. Veel deskundigen in de praatprogramma’s vinden Poetin onvoorspelbaar. Dat lijkt mij niet: hij heeft zijn programma al vijftien jaar geleden aangekondigd. Rationeel is Poetin ook niet: wat hij doet versterkt de NATO, isoleert en beschadigt zijn kleptocraten en ontregelt de economie van zijn land. Maar hij is ook slim en weet hoe hij moet doseren en manoeuvreren. Daardoor lijkt hij verstandiger dan hij is. De bufferzones waar hij naar streeft, zijn gebaseerd op een overjarig concept van oorlogvoering, met tanks die eindeloos oprukken door modderig terrein.